Half februari was mijn 13 jarige hond Daisy niet lekker. Zij had overgegeven en later bleek zij ook aan de diarree en wandelen had zij ook geen zin meer in. Wandelen vind zij normaal altijd helemaal geweldig, zodra zij doorheeft dat wij naar buiten gaan staat zij als eerste bij de deur! De volgende dag zijn wij met haar naar Caressa Dierenziekenhuis geweest om Daisy te laten onderzoeken. Nu bleek zij in 3 maanden tijd ook een halve kilo te zijn afgevallen. Het was ons al opgevallen dat zij meer drinkt en heel veel honger heeft. De dierenarts heeft een bloedonderzoek gedaan maar daar kwam geen duidelijke uitslag uit. Zij stelde voor om een afspraak te maken voor een urine onderzoek en een echo.

Later die week zijn wij terug gegaan voor het urine onderzoek en de echo. Het urine onderzoek was goed maar bij de echo waren er lichte vlekken te zien op de milt. Na overleg met haar collega’s over de lichte verkleuring was het advies om een biopt van de milt te laten doen. Gelukkig is uit de biopt gebleken dat er niets met haar milt aan de hand is. Het enige ‘probleem’ is nu dus nog het afvallen! Op advies van de dierenarts geven wij Daisy nu meer te eten en over ongeveer een maand moeten wij kijken of zij weer is aangekomen. Ik weeg haar nu iedere week even op onze eigen weegschaal en ga daarna weer contact opnemen met de dierenarts.

Wanneer je hond al wat ouder is word je op zo’n moment toch weer even met je neus op de feiten gedrukt. Helaas hebben honden niet het eeuwige leven en wat gaan wij doen als zij (ernstig) ziek blijkt te zijn. Iets waar je natuurlijk altijd rekening mee houdt maar als het moment eenmaal daar is, het toch een klap in je gezicht is! Dat was in ieder geval bij mij het geval, ik heb er ook heel erg om moeten huilen en alleen al het idee dat Daisy doodgaat vind ik al vreselijk. Vanaf nu geniet ik helemaal dubbel en dwars van iedere dag die wij nog samen hebben. Zij krijgt haar favoriete eten, gezonde snacks en terwijl ik dit blogartikel aan het schrijven ben ligt zij heerlijk bij mij op schoot te snurken.

Omdat ik nog nooit een eigen hond heb moeten laten inslapen en ik ook even niet wist wat ik met mezelf aan moest qua verdriet ben ik op internet gaan zoeken of er boeken zijn over het verliezen van je huisdier. Ik kwam terecht bij het boek ‘Zielepijn’ van Chantal Greeve. Hierin staan verhalen van mensen die hun geliefde huisdier hebben verloren en hoe zij met hun verdriet omgingen. Het is voor mij een geruststellende gedachte dat ik niet ‘alleen’ ben in mijn verdriet. De mensen die mij dierbaar zijn weten hoeveel Daisy voor mij betekend, ik heb haar al vanaf 10 weken en wij hebben veel meegemaakt samen. Ik zie haar ook als mijn beste vriendin en het idee dat ik moet beslissen wanneer het voor haar genoeg is, dat doet heel veel pijn.

Vorig jaar augustus kwam er een webinar in een Facebook groep voorbij van Dr. Karen Becker ‘The TLC Your Pet Years for During Her Last Weeks and Days on Earth’. Ik had het bericht opgeslagen en nu eindelijk de tijd ervoor gemaakt om deze te bekijken. Dr. Karen Becker gaat uitgebreid in op hoe je je kan voorbereiden op het overlijden van je hond. Ondanks dat zij als dierenarts heel veel heeft meegemaakt dat huisdieren moesten worden ingeslapen had zij het met het verlies van haar eigen huisdieren het (ook) heel erg moelijk.

Omdat het webinar compleet in het Engels is heb ik hier even een samenvatting van het webinar gemaakt en een aantal lijstjes gemaakt met dingen die belangrijk zijn in de voorbereiding van het overlijden van je trouwe viervoeter.

Waar moet je rekening mee houden;

• Het is normaal dat je heftige emoties ervaart of moet huilen
• Het leven is een proces, rouwen is een proces
• Voorbereiding is waardevol
• Doel; benader het laatste hoofdstuk van het leven van je hond met een gerust hart en dankbaarheid, geen angst!

In het eerste deel van het webinar gaat Dr. Karen Becker uitgebreid in op allerlei ziektes en wat je kan doen om die dragelijk te houden voor je hond. Daar gaik hier niet verder op in. De link naar het webinar zal ik onderaan dit blog bericht plaatsen mocht je hier toch geinteresseerd in zijn.

Wat kan er allemaal veranderen wanneer je hond ouder word

• Canine Cognitive Disorder (lijkt op dementie of alzheimer)
• Sundowner’s syndrome (je hond is in de war met dag en nacht, komt verward over en is snel geïrriteerd)
• Je aanpassen aan de veranderende behoeftes van je hond
• Stress reductie voor hond én baas
• Je zal meer geduld moeten hebben met je hond, zij kunnen sneller geïrriteerd zijn dan je gewend bent
• Karakter van je hond kan veranderen, dingen die voorheen wel konden bijvoorbeeld aanraken vind je hond nu niet meer prettig. Respecteer dit en dwing je hond nergens toe.
• Wanneer je hond heel vast ligt te slapen maak hem dan rustig wakker door te blazen of heel voorzichtig aan te raken. Doordat zij (slecht) horen of (slecht) zien kan een plotselinge aanraking hun heel erg laten schrikken. Wanneer het niet echt nodig is om je hond wakker te maken, laat hem dan lekker slapen. Honden die ouder zijn slapen gemiddeld 16-18 uur per etmaal.
• Eventueel aanpassingen in huis doen om het veilig te houden voor je hond. Bijvoorbeeld trap blokkeren zodat je hond niet de van de trap kan vallen, bij honden die blind en/of doof zijn geen meubels verplaatsen, heb je een gladde vloer leg anti slip matjes, een kleed of yoga matten neer zodat je hond niet kan uitglijden.
• Wanneer het gehoor en/of zicht erg achteruit gaan is het ook verstandig om je hond buiten met wandelen beter in de gaten te houden. Los laten wandelen van oudere honden kan zelfs gevaren met zich meebrengen en in het ergste geval rent je hond in paniek de verkeerde kant op en kan je hem als vermist opgeven.

Symptomen die vaak voorkomen bij oudere honden

• Bultjes; goedaardig of kwaadaardig
• Kanker bij diverse organen
• Auto-immuun ziekte
• Verhoogd risico op infecties
• Wratjes

Bedenk van te voren wat je zou willen als er iets mis blijkt te zijn met je hond. Er zijn natuurlijk allerlei  doem scenario’s die kunnen gebeuren, daarom is het fijn als je hier over nadenkt voordat het zover is

Hier zijn een aantal voorbeelden;

• Je hond raakt plotseling verlamd
• Je hond heeft kanker maar door een operatie kan hij een paar maanden langer leven
• Acuut nierfalen
• Gescheurde milt
• Diabetes/Suikerziekte
• Maagtorsie
• Beroerte

Het kan ook gebeuren datje hond tijdens een behandeling niet meer meewerkt. Hier zijn een aantal voorbeelden; 

• Wanneer ik mijn hond niet laat behandelen of stop met een lopende behandeling zal hij zieker worden
• Mijn hond HAAT de accupunctuur behandeling nu
• Het lukt niet meer om bloed af te nemen bij mijn hond
• Mijn hond eet de helft van zijn bak leeg door de medicatie die er doorheen zit
• Mijn hond voelt zich beter met medicatie maar ik ben geen voorstander van medicatie

Denk hier goed over na en schrijf voor jezelf op wat je zou willen in deze situaties voordat het zover is. Meestal als het zover is kan je niet (meer) helder nandeken en dan kan je altijd je boekje erbij pakken en nadenken over wat je destijds hebt opgeschreven.

Schrijf een ‘Regenboogbrug’ plan voor je hond;

• Ideeën, gedachtes en waar ben je bezorgd om
• Telefoonnummers van spoedeisende hulp voor dieren
• Mensen die je willen helpen als er nood aan de man is
• Schrijf op hoever je wil gaan
• Schrijf op hoeveel je ervoor wil/kan betalen
• Schrijf op waar je niet achter staat
• Schrijf op hoe de meest ideale manier voor jou en je huisdier zou zijn om hem in te laten slapen
• Schrijf op of je je hond wilt laten cremeren (alleen of met andere dieren), begraven en zou je een autopsie laten doen
• Schrijf ook een plan B, C en D voor als dingen toch anders lopen dan je in eerste instantie had gepland

Meestal als je hond komt te overlijden kan het op twee manieren gebeuren;

Langzaam proces

• Je hond is ziek
• Je hond is erg zwak
• Je hond eet/drinkt niet meer
• kan niet meer goed opstaan/lopen
• Weinig energie
• Zodra je doorhebt dat je hond achteruit gaat, herken de grenzen van je hond
• Baasjes zeggen vaak achteraf ‘Ik heb het te lang gewacht met mijn hond in te laten slapen’
• Bekijk regelmatig hoe de kwaliteit van leven van je hond is

De hoge snelheidstrein

• Je hond komt gezond en stabiel over en plotseling gaat hij hard achteruit
• Je hond is aangereden
• Je hond heeft bijvoorbeeld acuut nierfalen, een maagtorsie of een gescheurde milt

Spoedgeval

Wanneer je hond vergaat van de pijn wacht dan niet tot de volgende dag wanneer je eigen dierenarts weer beschikbaar is. Zoek van te voren op welke dierenartsen ook in het weekend open zijn en zoek gegevens op van een spoedkliniek in de buurt op. Zorg ervoor dat er iemand met je meegaat, mocht het misgaan dan ben je in ieder geval niet alleen.

Het kan natuurlijk ook gebeuren dat je hond overlijd wanneer jij er niet bij bent. Het is zelfs gebeurd dat mensen uren bij hun hond aan het waken waren, even naar de WC gingen, terug kwamen en de hond was dood! Dit is iets wat kan gebeuren, bij dieren gebeurd dit zelfs vaker dan bij mensen! Neem het je hond niet kwalijk, het is gebeurd en daar zal hij/zij een goede reden voor hebben gehad.  

Wanneer moet je nadenken over het euthanaseren van je hond?

Voordat het echt nodig is (heel erg moeilijk maar probeer er alsjeblieft over na te denken voordat het echt ‘moet’)

• Ongeneeslijk ziek
• Hou een dagboek bij als het nodig is (de dierenarts kan bijvoorbeeld vragen naar een eetpatroon of hoe vaak de hond zijn behoefte doet)
• Pijngrens
• Eet de hond nog, drinkt hij nog en kan hij nog (makkelijk) zijn behoefte doen (plassen en poepen)
• Hoe is je hond mentaal?
• Vraag om de mening van de dierenarts en familie
• Is alleen bestaan genoeg?
• Is het OK om continu pijn te hebben en/of onrustig te zijn?

Hoe de dierenarts kijk naar de gezondheid van je hond;

• Heeft je hond geen last van vreselijke pijn of ongemakken
• Kan de hond lopen en is hij stabiel
• Kan de hond eten en drinken zonder pijn of overgeven
• Heeft de hond geen pijn aan niet te opereren tumoren
• Kan de hond zonder moeite ademen
• Kan de hond zijn hoofd omhoog houden terwijl hij ligt
• Kan de hond zijn behoefte doen zonder last te hebben van incontinentie
• Kan de hond horen en zien, hoeveel stress ervaren zij wanneer zij dit niet meer kunnen?
• Genieten zij nog van hun eten
• Reageert de hond nog op de eigenaar en/of familie
• Heeft de hond geen last van continu overgeven of stuiptrekkingen
• Ligt de hond in coma of heeft hij hersenbeschadiging opgelopen

Voordat je je huisdier laat euthanaseren

• Bedenk hoe jij zou willen dat het gaat, met wie en wanneer
• Vraag aan familie of mensen die je hond goed kennen of zij behoefte hebben om afscheid te nemen van je huisdier
• Heb je nog nooit een hond in laten slapen, vraag aan je dierenarts of hij stap voor stap wil uitleggen wat je kan verwachten
• Zorg dat je van te voren weet waar een spoedkliniek wanneer je met een ‘Hoge snelheidstrein’ situatie te maken krijgt
• Denk erover na wat er met je hond moet gebeuren nadat hij is ingeslapen. Vraag of je dierenarts je hierbij kan helpen of dat jij dit zelf moet regelen
• Wanneer je hond helemaal in de stress schiet wanneer hij mee moet in de auto, vraag of het ook mogelijk is om de hond thuis te laten inslapen. Dit kan vooral ook fijn zijn wanneer je meer huisdieren hebt. Op deze manier kunnen zij ook afscheid nemen van de overleden hond en blijven zij niet weken/maanden ‘zoeken’ waar je hond nou is gebleven.
• Zorg ervoor dat er iemand bij je is of dat er iemand met je meekan naar de dierenarts mocht je niet kiezen voor het thuis laten inslapen

Hoe maak je een mooie herinnering van je trouwe viervoeter

• Maak een foto album
• Fotoshoot van je hond nu hij er nog is
• Schrijf alle mooie herinneringen die je hebt in een boekje/schriftje
• Teken
• Plant een boom (op bijvoorbeeld de favoriete plek in de tuin waar je hond graag lag)
• Doe iets creatiefs met bijvoorbeeld de halsband of het favoriete speeltje
• Maak een herinneringsbox of een herinneringstas met de favoriete items van je hond
• Knip een plukje vacht af, er zijn verschillende mogelijkheden om vacht in een sieraad te verwerken
• Maak een gipspoot afdruk (je kan ook aan het crematorium vragen of zij dit voor je willen doen)
• Maak een gedenkplekje in huis met bijvoorbeeld de urn, de halsband van je hond en een foto

*De foto is gemaakt door mijn schoonmoeder Monique, Angel was de hond van haar en Carolien, die helaas is overleden. De fotolijst hebben Wesley en ik voor hun gemaakt. Angel was een Amerikaanse Bulldog en is 11 jaar geworden.

Het proces van rouwen

• Ontkenning
• Boosheid
• Schuldig voelen of iemand anders de schuld geven
• Depressie
• Acceptatie

 

De negatieve kracht van schuldig voelen, boosheid en verdriet

• Waarom heb ik het niet eerder gezien, waarom heeft mijn dierenarts het niet eerder gezien
• Vanochtend heb ik een nieuw supplement ontdekt wat misschien had geholpen voor mijn huisdier
• Ik was te druk, ik heb haar niet voldoende uitgelaten, nu is het te laat …
• De verantwoordelijkheidsfactor (schuld tegenover het is gebeurd)
• Zorg ervoor dat je het rouw proces een hoge prioriteit geeft totdat je weet hoe je met bovenstaande gevoelens moet omgaan
• Zoek hulp bij een professional die je verder helpt bij het verwerken van het verlies van je trouwe viervoeter

 

Ik hoop dat je door het lezen van dit artikel enigszins voorbereid bent op het overlijden van je huisdier. Vond je dit artikel nuttig dan waardeer ik het enorm als je het deelt op Facebook. Volgende maand plaats ik een blog waarin ik verder inga op o.a. de crematie/begrafenis, rouwverwerking, sieraden die je kan laten maken en nog een aantal dingen die je hopelijk gaan helpen in het verwerken van het verlies van je trouwe maatje.

Bronvermelding Dr. Karen Becker ‘The TLC Your Pet Years For During Her Last Weeks and Days on Earth’

https://healthypets.mercola.com/sites/healthypets/archive/2017/08/11/winding-down-webinar.aspx